Kategori: Makaleler

Göze Takılan Mercek Bozulur mu? Tarihsel Kökenlerden Güncel Tartışmalara Pedagojik Bir İnceleme Giriş: Bir öğretmen sınıfta harfleri tek tek netleştirirken, bir göz merceği de dünyayı netleştirir. “Bozulur mu?” sorusu ise yalnızca teknik bir merak değil; öğrenme alışkanlıklarımız, hijyen kültürümüz ve teknolojiyi kullanma biçimimiz hakkında da ipuçları verir. Bu yazı, kontakt lens ve göz içi lensi (IOL) için “bozulma” kavramını, tarihsel arka plan ve güncel akademik tartışmalar ışığında ele alır; sonunda kendinize sorular bırakır. “Mercek” Dendiğinde Ne Kastediyoruz? İki Büyük Aile: Kontakt Lens ve Göz İçi Lensi Günlük hayatta en çok kullanılan “göze takılan mercek” kontakt lenstir; kornea üzerine yerleştirilir ve…

Askerde Kaç Öğün Yemek Verilir? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Adalet Perspektifinden Derinlemesine Bir Bakış “Askerde ne yerler, kaç öğün yemek verilir?” sorusu ilk bakışta oldukça basit gibi görünür. Fakat bu sorunun ardında, toplumun değer yargılarını, cinsiyet rollerini, eşitlik anlayışını ve adalet kavrayışını sorgulamaya davet eden daha derin bir tartışma yatar. Çünkü ordu, sadece disiplin ve görev demek değildir; aynı zamanda toplumun küçük bir yansımasıdır. Orada sunulan bir tabak yemek bile, adaletin ve eşitliğin ne kadar benimsendiğini gösteren önemli bir göstergedir. Askerde Günlük Yemek Düzeni: Üç Öğünlük Standart Genel olarak Türkiye’de askerlik yapanlara günde üç öğün yemek verilir: sabah kahvaltısı, öğle…

Grenleme Nedir? Tarihin Katmanlarında Bir Direnç ve Dönüşüm Hikâyesi Bir tarihçi olarak, geçmişin tozlu raflarında gezinirken hep aynı soruya takılıyorum: Toplumlar neden bazen kendilerini korumak için yeni duvarlar örer, bazen de o duvarları kendi elleriyle yıkar? İşte grenleme tam da bu döngünün içinden doğmuş, sınırların, kimliklerin ve direncin tarihi bir ifadesidir. Bu yazıda, grenlemenin tarihsel köklerine inecek, sosyal ve ekonomik dönüşümlerle ilişkisini ele alacak ve bugünün dünyasında yankılarını arayacağız. — Grenlemenin Kökeni: Sınırların ve Kimliklerin İnşası Grenleme kavramı, köken olarak “grens” yani “sınır” kelimesinden türemiştir. Tarih boyunca toplumlar, kendilerini koruma güdüsüyle sınırlar belirlemiş, bu sınırlar bazen coğrafi bir çizgi, bazen…

Dünyanın En Büyük Geyiği Kaç Kilo? Farklı Bakış Açılarıyla Bir Merakın Derinliklerine Yolculuk Doğanın büyüleyici detaylarına meraklı biri olarak, bazen en basit soruların bile ne kadar farklı açılardan tartışılabileceğini görmek beni heyecanlandırıyor. “Dünyanın en büyük geyiği kaç kilo?” sorusu da bunlardan biri. İlk bakışta sadece bir bilgi merakı gibi görünse de, bu konuya yaklaşım tarzımız aslında dünyayı nasıl gördüğümüzle de ilgili. Kimimiz bu soruya sayılar ve bilimsel verilerle cevap ararken, kimimiz doğayla kurduğumuz duygusal bağ ve toplumsal değerler üzerinden düşünür. Gelin, bu soruya hem objektif hem de duygusal pencerelerden birlikte bakalım. — Verilerle Konuşanlar: Erkeklerin Objektif ve Bilimsel Yaklaşımı Erkeklerin…

Arap Alfabesinde Kaç Tane Bitişmeyen Harf Vardır? Küresel ve Yerel Bir Bakış Bazı konular vardır ki, yüzeyde yalnızca bir dil meselesi gibi görünür ama içine daldığınızda kültür, kimlik ve tarih kokar. Arap alfabesinde bitişmeyen harfler de tam olarak böyle bir konu. Sadece “kaç tanedir?” diye sorarak başlayan merak, bizi farklı coğrafyalara, yazı geleneklerine ve hatta kültürel algı biçimlerine kadar götürebilir. Bu yazıda hem küresel hem yerel perspektiften, bu harflerin anlamını ve önemini birlikte keşfedeceğiz. Temel Bilgi: Arap Alfabesinde Bitişmeyen Harfler Arap alfabesi 28 harften oluşur ve bu harfler, kelime içinde genellikle birbirine bağlanarak yazılır. Ancak bazı özel harfler vardır ki,…

Antropoloğun Merceğinden: Kunduracı Göğsü Sporla Geçer mi? Bir antropolog için her beden, bir kültür metnidir. İnsan vücudu yalnızca biyolojik bir yapı değil, aynı zamanda toplumun sembollerini, ritüellerini ve değerlerini taşıyan yaşayan bir dokudur. Kunduracı göğsü olarak bilinen göğüs kemiği çöküklüğü, tıbbın konusu gibi görünse de, aslında kültürel anlamlar, kimlik inşası ve toplumsal algılarla iç içe geçmiş çok katmanlı bir olgudur. Peki, “Kunduracı göğsü sporla geçer mi?” sorusu yalnızca bedensel bir iyileşmeyi mi ima eder, yoksa insanın topluma, bedene ve kendine dair anlatısının bir parçası mıdır? Ritüellerin Bedensel Dili: Spor Bir Şifa Töreni mi? İnsanoğlu tarih boyunca bedenini dönüştürmek için ritüeller…

Kaynakların, Kararların ve Değerin Ekonomisi: Hz. Ömer ve Hz. Ali’nin Kızı Üzerine Bir Tarihsel Okuma Ekonomist olarak dünyaya baktığımda, her hikâyenin bir kaynak, bir tercih ve bir sonuç denklemine dayandığını görürüm. İnsanlık tarihi, sadece malların ve paranın değil, aynı zamanda değerlerin ve kararların ekonomisidir. Erken İslam dönemine ait olaylar da bu bağlamda incelendiğinde, toplumsal refahı, kaynak yönetimini ve bireysel kararların makro düzeydeki etkilerini anlamamıza ışık tutar. Bu yazıda, sıkça sorulan bir tarihsel soruya —Hz. Ömer Hz. Ali’nin kızını kaç yaşındaydı?— yalnızca tarihsel değil, ekonomik bir perspektiften yaklaşacağız. Tarihsel Arka Plan: Kararların Ekonomisi İslam toplumunun ilk döneminde yapılan evlilikler, sadece kişisel…

Gönül Olarak Ne Demek? İnsan Kalbinin Kültürel Dili Üzerine Antropolojik Bir Yolculuk Bir antropolog olarak, farklı kültürlerin duyguları nasıl tanımladığını, kalbin sesini hangi sözcüklerle dile getirdiğini incelemek her zaman büyüleyici bir serüvendir. Her dil, insanın iç dünyasına bir pencere açar. Türkçede bu pencerenin en zarif, en derin kelimelerinden biri “gönül”dür. Fakat bu kelime yalnızca bir duygu hâlini değil, aynı zamanda bir yaşam biçimini, toplumsal dayanışmayı ve ruhsal olgunluğu da ifade eder. O hâlde soralım: Gönül olarak ne demek? Bu kavram, kültürün iç dokusuna nasıl işlenmiştir ve insanın kimlik arayışında nasıl bir rol oynar? Gönül: Kalbin Ötesinde, Kültürel Bir Alan “Gönül”…

Hane Hangi Dil? Bilimin Gözüyle “Hane” Kavramının Dili Ev, yuva, konut… Her biri aynı şeyi mi anlatıyor? Günlük konuşmalarımızda sıkça kullandığımız “hane” kelimesi, aslında dilin, kültürün ve toplumsal yapının kesiştiği eşsiz bir noktada duruyor. Peki “hane” kelimesi hangi dilin ürünü? Neden bugün bile bu kelimeyi kullanıyoruz? Gelin, bu soruya bilimsel ama samimi bir merakla birlikte bakalım. “Hane” Kelimesinin Kökeni: Farsça’dan Türkçeye Uzanan Yolculuk Dilbilimsel olarak “hane” kelimesi, Farsça khāneh (خانه) sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Anlamı, “ev” ya da “konut” demektir. Osmanlı döneminde Farsça ve Arapça kelimeler Türkçeye yoğun biçimde karışmış, bu karışım hem yönetim hem edebiyat dilini etkilemiştir. “Hane” de bu…

“Göden Kurbağası” Ne Demek? Yerel Bir Adın İzinde Dil, Doğa ve Hafıza Bir kelimeyi duyduğumuzda yalnızca anlamını değil, arkasındaki coğrafyayı, sesi ve hafızayı da duyarız. Göden kurbağası tam da böyle bir ad: Anadolu’nun yerel söyleyişlerinden sızan, sahaya bakan biyolojinin ve folklorun kesişiminde duran, halk dilinden bir iz. Yer yer Muğla–Fethiye çevresinde iri, şişkin yapılı kara kurbağası için kullanıldığı aktarılır; kimi sözlü kaynaklarda “göden/gödenek” gibi şişkinlik, kabarıklık çağrışımlı sözlerle ilişkilendirilir. Bu kullanım kent merkezli Türkçenin sözlüklerine girmemiş olsa da, yerel söz varlığının canlılığını gösterir. [1] Tarihsel Arka Plan: Ağızların Sessiz Atlası Anadolu’da Türkçenin onlarca ağza ayrıldığını, her birinin söz varlığı ve…